مقایسه و تحلیل مضمون أدعیه مسیحی و أدعیه اسلامی

مقایسه و تحلیل مضمون أدعیه مسیحی و أدعیه اسلامی با تأکید بر مزامیر داود و صحیفه سجادیه

تحلیل مضمون یکی از مهم­ترین روش­های تحقیق کیفی است که طی آن محقق به جدا­سازی، مفهوم‌بندی، ادغام و یکپارچه کردن داده­ها می­پردازد، تحلیل مضمون صحیفه سجادیه به عنوان یک متن دعایی معتبر در سنت شیعه از یک سو و نیز دعا­های مسیحی به ویژه آنچه در مزامیر داوود آمده است از سوی دیگر، و ارجاع مضمون­ها به یکدیگر، نتایج قابل توجهی را به دنبال دارد در هز دو دسته از متون مضامین کلیدی عبارت­اند از: ستایش، اعتراف، درخواست، تضرع و زاری، پناهندگی و عشق ورزی. اگر چه هر کدام از این مضامین می­تواند معنا و اهمیت متفاوتی در بستر دعایی دین مربوطه داشته باشد با این حال وجود این مضامین مشترک تا اندازه ریادی از هم داستانی این دو ادبیات دعایی حکایت دارداگر قرار باشد که مضمون کلیدی که مرجع باقی مضامین است، یافت گردد، آن مضمون بی تردید گفت و گوی با خداست. گفت و گوی با خداست بدان معنا است که در این دو دین رابطه میان انسان و خدا از سطح رابطه ‘من ـ او’، به رابطه ‘من ـ تو’ تغییر یافته است. براین اساس انسان همواره خدا را در کنار و مخاطب خود می­داند. این ارتباط صمیمانه در ادبیات دعایی این دو متن بسیار متفاوت است. در نیایش‌های مزامیر معمولا از خدا تقاضا می­شود که عدالت را برقرار سازد و بسیاری از مزمور­ها، شکایت ستمدیدگان و فقیران را در بردارد. برخی از قسمت­های مزامیر نیز توأم با نفرین و احساسات تلخ است و در بخش­هایی فرد درد و رنج خویش را فریاد می­زند در دیگر فراز­ها نیز سراینده از مظلومیت و بی‌گناهی خود می­گوید، به گونه­ای که ارتباط صمیمانه با خدا در مزامیر بیشتر در قالب شکوه و اعتراض خود را به نمایش گذاشته است. حال آنکه در صحیفه سجادیه بیشتر درخواست­ها به درخواست­های معنوی و اخلاقی باز می­گردد و در حین در­برداشتن معارفی عمیق، زبانی ساده و همه فهم دارد. پرهیز از به کارگیری اصطلاحات غامض و رمزآلود به موازات بیان مطالب مهم از ویژگی­های بارز این متن دعایی است. در صحیفه سجادیه مضامین اصلی چون ستایش، اعتراف و درخواست ما را گام به گام به سمت ارتباطی صمیمانه با خداوند سوق می­دهد و این ارتباط صمیمانه بیشتر خود را در قالب اعتراف به شأن خداوند و عشق‌ورزی به نمایش می­گذارد و شکوه و اعتراض در آن بسیار کمرنگ است.