مطالعه ساختاری و دگرشکلی تاقدیس کلمرد، غرب طبس، ایران مرکزی

پهنه کلمرد واقع در غرب طبس بین دو گسل اصلی کلمرد و نائینی محصور می­باشد. منطقه موردمطالعه در این تحقیق تقریباً در قسمت شمالی زیر پهنه ساختاری کلمرد در ۹۰ کیلومتری غرب شهرستان طبس از توابع استان خراسان جنوبی، بین عرض­های جغرافیایی ۳۲º ۲۴´ و ۳۲º ۴۵´ و طول جغرافیایی ۵۶º ۴۱´ و ۵۶º ۲۰´ واقع ‌شده است.  منطقه موردمطالعه شامل یک تاقدیس در مقیاس بزرگ، به نام تاقدیس کلمرد با روند تقریباً N-S واقع در غرب طبس می­باشد. هسته این تاقدیس، شامل شیل و ماسه­سنگ­های پرکامبرین (سازند کلمرد) و در اطراف شامل سازند­های پالئوزوئیک (شیرگشت) است که به‌صورت ناپیوستگی زاویه­دار بر روی دگرگونی­های پرکامبرین قرارگرفته‌اند. سازند­های پالئوزوئیک و مزوزوئیک در اطراف تاقدیس مذکور به‌صورت چین­خورده مشاهده می­شوند. در بعضی از قسمت­ها، سازند­های جوانتر در مجاورت سازند کلمرد قرار گرفته­اند و یا در یال غربی این سازندها حذف شدند که این امر تحت تأثیر  عملکرد گسل­های تراستی در حاشیه تاقدیس رخ داده‌است. تاقدیس کلمرد، تاقدیس نسبتاً طویل به طول ۳۴ کیلومتر است. سازندهای پالئوزوئیک و مزوزوئیک یال­های شرقی و غربی تاقدیس، چین‌خورده هستند.

در بررسی هندسه چین­خوردگی تاقدیس کلمرد از برداشت‌های صحرایی و تصاویر ماهواره­ای استفاده‌شده است. بر پایه ترسیم استریوگرام، چین‌ها بر اساس شیب سطح محوری، زاویه بین یالی و میل محور چین تقسیم­بندی شده­اند. این الگوی چین‌خوردگی تنها در شمال بلوک کلمرد مشاهده می­شود. در قسمت شرقی تاقدیس کلمرد الگوی چین­خوردگی نسبت به قسمت غربی متفاوت است، که علت آن را می­توان به فعالیت متفاوت گسل کلمرد نسبت به گسل نائینی دانست. با توجه به برداشت­های انجام‌شده و مشاهدات صحرایی، تاقدیس کلمرد که یک چین بزرگ مقیاس است در یال­های خود دارای چین‌های کوچک می­باشد. در کل می­توان آن را به‌عنوان آنتی­کلینوریوم معرفی کرد.