قهر و لطف در دفتر اول و دوم و سوم مثنوی معنوی مولانا

دو واژه لطف و قهر، دو کردار است که خدا و انسان دارای آن می باشد؛ و آنکه لطف و قهرش بی کران است، خداوند یکتاست. اوست که لطفی بی علت و غرض و بی مرز و نهایت دارد و انوار لطفش پیوسته جاری و بر بندگانش متفاوت است. لطف قهرنما و قهر لطف نمایش همواره بشر را آزموده و نشان داده که لطف او بر قهرش پیشی دارد لطفی که با لطف خلق متفاوت است.

آموزگار هستی لطف و رحمت را به ما می آموزد و نشان می دهد که انوار لطف و رحمت را باید از او خواست و برخی از امور جز به لطف او امکان پذیر نیست.

لطف و قهر الهی از آغاز نضج علوم اسلامی از مباحث بحث برانگیز میان اکابر صوفیه، مفسران و دانشمندان علم کلام بوده است کنکاش عرفا و صوفیان در این وادی سبب گردیده که به دو تلقی از لطف و قهر برسند در اغلب موارد به ویژه در نزد متقدمان آنها لطف و قهر از حیث تاثیرات سلوکیشان بر احوال و حیات معنوی سالک مورد توجه بوده و در تلقی دیگری (بیشتر در نزد متأخران و مکتب ابن عربی) لطف و قهر از وجوه نظری ما بعدالطبیعی مورد تامل قرار گرفته است.

به هر حال این خداوند است که جلوه های لطف و شراره های قهرش را در جای جای حیات بشری نمایان کرده است و این ما هستیم که باید در رسیدن به الطاف الهی و دوری از آتش قهر او تلاش نمائیم.