طراحی شبکه باران سنجی با استفاده از روش های زمین آماری

برآورد دقیق میانگین بارندگی در هر منطقه در طراحی پروژه­های آبی، از اهمیت زیادی برخوردار است که بدین منظور از اطلاعات شبکه‌های باران‌سنجی استفاده می‌شود.

بارندگی، ورودی سیکل هیدرولوژی در یک ناحیه است و بنابراین از مهم‌ترین متغیرهایی است که باید مورد مطالعه دقیق قرار گیرد.

وجود داده­هاي بارش دربسیاری ازمطالعات هیدرولوژي، هواشناسی، اقلیمی و طراحی پروژه­هاي مهندسی، ضروري است. معمولاً از آنجایی که اندازه­گیري تمام بارشی که روي یک حوضه می‌بارد امکان­پذیر نیست، به اندازه­گیري نمونه­اي آن در نقاط مختلف حوضه اکتفا می­شود و نتایج حاصل از این ایستگاه­ها، براي کل منطقه تعمیم داده می‌شود. بررسی آمار طولانی­مدت بارندگی ایستگاه­ها نشان می‌دهد که پراکندگی ایستگاه­ها، داراي نوسان و دوره آماري، داراي نواقصی است که با توجه به صرف هزینه­هاي اقتصادي، منجر به بروز ناهمگنی در کیفیت آمار می‌گردد؛ لذا در یک حوضه باید در انتخاب محل و تعداد ایستگاه­ها، نحوه اندازه­گیري، ثبت و تحلیل داده­ها، دقت کافی به عمل آید. تعداد باران­سنج‌های یک منطقه، به تغییرات منطقه­اي بارش و اهداف مرتبط با میزان بارش بستگی دارد. تراکم ایستگاه­ها در تعدادي از حوضه­ها، بسیار زیاد و در تعدادي از آن‌ها، ایستگاه کافی براي دست‌یابی به دقت کافی در برآورد بارش وجود ندارد. کشور ایران در شمار مناطق خشک و نیمه خشک قرار دارد و همواره با مشکل کمبود آب روبروست و نزولات جوي به‌ویژه بارندگی، یکی از فرآیندهاي مهم چرخه‌ي هیدرولوژیکی است (بافکار و همکاران، ۱۳۸۶). یکی از مشکلات عمده در آمارها و تجزیه و تحلیل بارش، تخمین بارش در نقاط فاقد ایستگاه‌های باران­سنجی به‌ویژه ارتفاعات صعب‌العبور است، به‌طوری که مقادیر تخمینی ممکن است نتایج بسیار نامعقولی داشته و خطاي بسیار زیادي در محاسبات و نتایج پروژه ایجاد نماید (خلیلی و همکاران، ۱۳۸۶).

با توجه به این‌که ایستگاه­هاي هواشناسی و آمار و اطلاعات مربوط به آن‌ها به عنوان مبناي مطالعات و تصمیم­گیري‌هاي منابع آب منطقه‌ي مورد نظر به شمار می‌آیند، بنابراین قبل از به‌روزکردن لوازم و وسایل ایستگاه، تصمیم‌گیري در مورد محل استقرار ایستگاه مهم‌تر به‌نظر می‌رسد. چه بسیار مشاهده شده است که در مناطقی به‌دلیل تغییرات ارتفاعی کم، اطلاعات حاصل از یک ایستگاه کافی است، ولی در مناطق دیگر با وجود ایستگاه‌هاي متعدد بنا شده، به‌دلیل تغییرات شدید ارتفاعی و اقلیمی در یک شعاع وسیع و به‌دلیل عدم وجود ایستگاه و یا عدم کفایت ایستگاه موجود براي انجام پروژه‌هاي آبی و غیره باید تطبیق داده‌هاي ایستگاه‌هاي مجاور، آن هم با درصد خطاهاي بسیار بالا صورت گیرد. بنابراین اطلاع از محل دقیق ایستگاه‌هاي بارندگی، لازم و ضروري است. برآورد دقیق و نزدیک به واقعیت میزان بارش به صورت نقطه‌اي و منطقه‌اي و طراحی یک شبکه‌ي باران­سنجی، به‌گونه­ اي که اطمینان در اندازه­گیري‌ها و هزینه‌ي ساخت کمینه گردد، نیازمند یافتن موقعیت بهینه‌ي ایستگاه‌ها است که در این پژوهش، استفاده از روش‌های زمین­آماري برای دست‌یابی به این مهم مد نظر است.