شناسایی و کاربرد ردیاب های جدید در بحث انتقال املاح درون خاک در مقیاس آزمایشگاهی

امروزه رديابي در مسائل آب و خاک در مقايسه با گذشته كاربردي بسيار گسترده­تر يافته است. بررسي ارتباط هيدروليكي و ويژگي­هاي هيدروديناميكي سفره­های آب زیرزمینی، ارزيابي منشاء و گسترش آلودگي از مهم­ترين كاربردهاي اين روش هستند. در كشور ما نيز همگام با فرآيند توسعه و با رشد فزآينده صنعت سدسازي و مطالعات منابع آب و خاک در حوضه­هاي گوناگون، روش رديابی در  آب­هاي سطحی و زیر سطحی نيز افزايش یافته است. از آنجا که امکان بررسی دقیق و شناخت قسمت­های مختلف و لایه­های زیر سطحی خاک برای ما مقدور نیست. از این رو، استفاده از روش­های زود یافت کمک شایانی به تشخیص مسیر اصلی حرکت جریان آب می­نماید. استفاده از ردیاب­های جدید با اهداف اقتصادی و مقرون به صرفه بودن از یک طرف و از طرف دیگر بی­خطر بودن برای محیط زیست همواره دغدغه اصلی مهندسان و پژوهش­گران بوده است. در معرفی ردیاب­های جدید در مقیاس آزمایشگاهی قابلیت آشکار­سازی ردیاب در غلظت­های کم یک هدف مهم و اساسی است و دیگر اینکه نسبت به پارامترهای بیرونی مانند نور خورشید، دما، رطوبت و سایر عوامل اقلیمی کمترین حساسیت را داشته باشد. لذا تحقیق حاضر به دنبال ارائه و معرفی ردیاب­های جدیدی است که معایب ردیاب­های قدیمی را نداشته باشد و از نظر فنی، اقتصادی و کاربردی قابل استفاده باشند.

در این پژوهش برای انجام آزمایش های ردیابی یک مدل آزمایشگاهی حاوی مخازن بالادست و پایین دست و یک ستون سیلندری ساخته شد. از سه نوع خاک ریزدانه، ترکیبی و درشت دانه به عنوان محیط متخلخل درون ستون استفاده گردید. از دو ردیاب رنگی پونسیو ۴-آر و ویولت کوواسول به عنوان ردیاب های جدید رنگی در بحث انتقال املاح در این پژوهش استفاده  گردید. نتایج آزمایشگاهی حاصل از این پژوهش که در قالب درصد جرم بازیابی شده و منحنی های رخنه برداشته شده بود نشان داد که ردیاب پونسیو ۴-آر قابلیت آشکارسازی بهتری دارد و تقریبا هیچ گونه جذبی در سه نوع خاک مورد اشاره از خود نداشت و ردیاب رنگی ویولت کوواسول مقداری جذب از خود نشان  داد و در اولویت دوم قرار گرفت.

مدل آزمایشگاهی و آزمایش ردیابی به وسیله مدل­های Seep/W و Ctran/W عینأ مورد مدل­سازی قرار گرفت و نتایج مدل­سازی نشان داد که مدل­های فوق الذکر قادر است حرکت جریان و املاح را به خوبی شبیه سازی نماید.