سنجش محتوی عاملی تجارت ایران باتاکید بر محصولات منابع طبیعی تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر

تجارت بین‌الملل و بررسی محتوای عاملی نقش مهمی در تعیین سیاست‌های کلی یک کشور دارد. الگویی که صادرات و واردات هرکشور را شکل می‌دهد باید با توجه به وفور یا کمبود منابع آن کشور باشد. این نوع گسترش تجارت و انتخاب کالای صادراتی کمک بسزایی به حفظ منابع داخلی و در نتیجه حصول توسعه پایدار می‌نماید. لذا بررسی محتوای عاملی نقش مهم و ارزنده‌ای در دستیابی به این مهم دارد. در این پژوهش سعی شده است تا با کمک پایه‌های نظری مدل هکشور-اوهلین-ونک و همچنین استفاده از جدول داده ستانده ایران در سال ۱۳۸۰ به الگوی مشخصی از محتوای تجاری عوامل کار، سرمایه و درآمد مختلط دست یابد. این سه عامل تولیدی در سه گروه محصولات بررسی می‌گردد. گروه اول محصولاتی هستند که منشأ آنها منابع طبیعی تجدیدپذیر مانند آب و زمین می‌باشد مانند محصولات بخش کشاورزی. گروه دوم محصولاتی با منشأ منابع طبیعی تجدیدناپذیر هستند همچون نفت و گاز طبیعی. سایر محصولات نیز که منشأ تولید آنها منابع طبیعی تجدیدپذیر نیستند در گروه سوم طبقه بندی می­گردند. در این پایان نامه با استفاده از جدول متقارن محصول در محصول سال ۱۳۸۰ اقتصاد ایران به ابعاد ۱۴۷×۱۴۷ محاسبه محتوای عاملی تجارت ایران برای سه گروه کالاها محاسبه شده است.وجه تمایز این پایان نامه باپژوهش های انجام گرفته در ایران عبارتند از: یک- بررسی نقش منابع طبیعی اعم از تجدیدپذیر و تجدیدناپذیر. دو- بررسی درآمد مختلط بعنوان عامل سوم در کنار کار و سرمایه زیرا عامل کار وسرمایه درادبیات اقتصدی تاکنون مورد بررسی قرار گرفته است اما به عامل درآمد مختلط خصوصاً در اقتصاد ایران توجهی نشده است. سه- فرض واردات رقابتی که کمک می‌کند تا بتوان از پایه‌های آماری یک کشور به تنهایی جهت سنجش واردات و صادرات استفاده کرد. چهار- عدم تفکیک واردات در جداول در تحلیل تجارت بین‌الملل، بویژه در تحلیل محتوای عوامل بری صادرات و واردات نامناسب است. برای برون رفت از این مسئله، واردات بر مبنای فرض رقابتی از جدول داده- ستانده تفکیک می­گردد. نتایج نشان می­دهند که ایران وارد‌کننده عامل کار و درآمد مختلط در تمامی گروه محصولات است یعنی محتوای عاملی منفی دارد. در مورد عامل سرمایه نیز تنها روی محصولاتی با منابع طبیعی تجدیدناپذیر صادرکننده خالص سرمایه است در سایر گروه محصولات‌ها نیز محتوای عاملی منفی است. لذا نتایج بدست آمده در اقتصاد ایران با توجه به وفور عوامل کار، نظریه متداول عاملی تجارت بین‌الملل را تائید نمی‌کند.