جریان مبانی انسان شناسی فرهنگی از دیدگاه قرآن کریم

بحث از انسان و انسان­شناسی قدمتی دیرینه دارد؛ زیرا انسان همواره در اندیشة شناخت ابعاد وجودی، فلسفة خلقت و جایگاه انسان در نظام هستی برای دستیابی به «چگونگی زیستن و بهتر زیستن» بوده است. از سویی فرهنگ، روش و شیوة زندگی مرسوم و عادت شده جامعه در عرصه­های گوناگون حیات اجتماعی است و آموزه­های اجتماعی اسلام و خصوصاً قرآن کریم در متن آیات خود مبانی و شاخصه­های آن را معرفی نموده است. در پاسخ به این پرسش که اصول و شاخصه­های انسان­شناسانه­ای که قرآن کریم برای نظام فرهنگی جامعه اسلامی معرفی می­کند کدامند؟ باید گفت که قرآن کریم در مواجهه با انسان، جهان­بینی قرآنی را به عنوان اصل و مبدأ حرکت وجودی انسانی تعیین نموده و فلسفة آفرینش جهان را انسان و فلسفة آفرینش انسان را یقین و قرب الهی معرفی نموده است. قرآن کریم از روح، فطرت و اختیار، به عنوان مهمترین لوازم وجودی انسان در نیل به جامعه­ای با فرهنگ قرآنی سخن به میان آورده و روابط او را در چنین اجتماعی بر اساس رابطه با خدا، خود، همنوع و محیط پیرامونی در مبانی همچون خداشناسی، انسان­شناسی، جامعه­شناسی و جهان­شناسی تعریف و تبیین نموده است. از دیدگاه قرآن کریم مهمترین شاخصه­های انسان­شناسانه نظام فرهنگی قرآنی عبارتند از: عدالت، ولایت، وحدت، انضباط اجتماعی، رشد محوری و آزادی و هویت قرآنی اجتماعی.