بررسی و تبیین سنت روایی عاشورا با تکیه بر اندیشه پل ریکور

بی­شک، واقعه عاشورای اباعبدالله­الحسین(علیه­السلام)، باعظمت­ترین و الهام­بخش­ترین پدیده تاریخ اسلام است. چنان­که بیش­ترین آیین­ها و پرحجم­ترین تاریخ­نگاری­ها را در جهان اسلام از آنِ خود کرده است. همین عظمت و گستره، سبب شده تا تحلیل این واقعه به صورت یک پدیده زنده و پیش­رو، کاری دشوار و پرچالش­ باشد. به نظر می­رسد با آن­که عاشوراپژوهی­های معاصر، به گسترش مباحث نظری این حوزه کمک شایانی کرده است؛ اما به سبب تسلط روش اجتهادی بر رویکردهای پژوهشی این حوزه، نتوانسته پیوندی محکم با بدنه اجتماعی آیین­های عاشورایی برقرار سازد. این شکاف، گشودن افق­های نظری تازه در بررسی و تبیین روند شکل­گیری و استمرار پدیده عاشورا را  ضروری می­نماید.

در میان فیلسوفان معاصر جهان، اندیشه پل ریکور فرانسوی، در حوزه­های هرمنوتیک، روایت­شناسی و شناخت­شناسی تاریخ، همواره مورد توجه محققان بوده است. تبیین مفاهیمی چون خاطره جمعی، سنت روایی و روایت تاریخی در اندیشه او، می­تواند دستاوردهای بدیع و راه­گشایی در بررسی عاشورا به مثابه یک سنت روایی زنده، برای عاشوراپژوهان داشته باشد. این رساله می­کوشد تا تبیین معرفت­شناسانه تاریخ از دیدگاه ریکور را به عنوان بدیلی برای رویکردهای تاریخ­پژوهی مرسوم، معرفی نماید.

همچنین می­کوشد پس از شرح این اندیشه­ها، آن را به محک واقعه عاشورا بیازماید و نشان دهد که با این نگاه، حوادث بزرگی چون عاشورا را، می­توان نه به عنوان یک واقعه سپری شده، که به مثابه یک پدیدار پویا با همه گستره و ابعادش مورد کنکاش قرار داد؛ و برای بسیاری از پرسش­های پیچیده پاسخ­های تازه یافت.