بررسی زبان شناختی ٬ تاریخی و فرهنگی الگوهای غذایی در ایران باستان

یکی از نیازهای اصلی بشر، تأمین خوراک وی بوده است. بدین سبب، بررسی و مطالعه‌ی انواع خوراک‌ها و نحوه‌ی مصرف آنها در گذشته، نشانگر پیشینه‌ی فرهنگی غذایی هر ملتی است. آثار به جا مانده از ایرانیان باستان چون ابزار خوراک پزی و ابزار مصرف خوراک‌ها، گل نوشته‌ها، متن‌های به جا مانده مانند اوستا و متون پهلوی و گزارش‌های مورخان خارجی دیدگاه سه وجهی زبان‌شناسی، تاریخی و فرهنگی درباره خوراک‌ها و نحوه‌ی غذا خوردن ایرانیان باستان را فراهم می‌سازد.

کشاورزی از تأثیرات مستقیم یکجانشینی اقوام کوچنده‌ایی چون مادها پس از ورود به سرزمین ایران بوده است. بدین جهت علاوه برفرآورده‌های دامی، محصولات کشاورزی چون غلات به سفره ایرانیان باستان افزوده می‌شود. به گواهی گل نوشته‌های خزانه‌ی تخت جمشید و گزارش‌های مورخان یونانی و رومی فرهنگ غذایی و عادات غذایی پربار و متنوعی داشته‌اند. جنگ عامل برهم زننده‌ی ثبات سفره‌ی ایرانیان باستان بوده است. پس از یک دوره رکود یعنی تسلط قوم بیگانه‌ی سلوکی بر ایران، در دوره‌ی اشکانیان فرهنگ غذایی ایرانیان جهشی بزرگ می‌یابد، طوری‌که به شکل‌گیری فرهنگ بین‌المللی غذایی می‌انجامد. جاده ابریشم خوراک‌های ایرانی و فرهنگ غذایی ایرانیان را به جهانیان می‌شناساند و نیز طعم‌ها و خوراک‌های خارجی میهمان سفره‌های ایرانی می‌گردند. علاوه بر عامل جنگ، قحطی طولانی که در دوره‌ی ساسانی به وقوع می‌پیوندد، توازن سفره‌های ایرانیان را برهم می‌زند. اما از سویی دیگر تجمل و زرق و برق سفره‌های شاهی که در متن پهلوی خسرو قبادان و ریدگ گزارش شده است، فاصله‌ی طبقاتی و بی‌عدالتی‌ها را به اوج می‌رساند و در نهایت انقلاب ‘مزدک’ به وقوع می‌پیوندد. در متن‌های اوستایی و پهلوی به نام خوراک‌ها و نحوه‌ی غذا خوردن، آداب و فرهنگ غذایی ایرانیان اشاره شده است، طوری‌که می‌توان براساس دانش جدید تغذیه، براساس هرم مواد غذایی، خوراک‌های ایرانیان باستان را طبقه‌بندی کرد و دریافت در هر گروه چه خوراک‌هایی مصرف می‌شده‌اند.