بررسی روش‌های اقتباس از داستان‌ دینی برای تبدیل به فیلمنامه

بررسی روش‌های اقتباس از داستان‌ دینی برای تبدیل به فیلمنامه؛ با تکیه بر فیلمنامه چهل‌سالگی(نوشته مصطفی رستگاری) و داستان پادشاه و کنیزک (مثنوی معنوی)

در طول تاریخ هنرمندان زیادی برای خلق آثار هنری(از قبیل فیلم‌نامه) از داستان‌ها و متون کهن تاریخی ، حماسی ، مذهبی و… استفاده می کنند . بسیاری از آثار فاخر و شاخص دنیا فیلم‌های اقتباسی است.

بسیاری از صاحب نظران، کارشناسان و منتقدان در ایران بر این باورند که یکی از بزرگ ترین ضعف‌های سینمای ایران ، فیلم‌نامه‌نویسی و داستان است. این در حالی است که ادبیات داستانی  و متون کهن می‌تواند برای از بین بردن این ضعف به سینما کمک کند. راهی که «جفری واگنر» با تبیین سه روش اقتباس(انتقال، تفسیر، قیاس) به آن اشاره کرده است. روش انتقال یا اقتباس لفظ به لفظ که با کمترین مداخله و تغییر انجام می‌شود؛ روش تفسیر که در آن اساس داستان اخذ شده و با تغییراتی بر اساس مبانی زیبایی شناختی اقتباس انجام می‌شود؛ روش انتقال یا اقتباس آزاد که ایده اولیه از داستان گرفته شده و تغییراتی بنیادی در فیلمنامه صورت گرفته و اثری جدید خلق می‌شود.

سینمای دینی یا به عبارتی سینمای معناگرا نیز از این قاعده مستثنی نیست. هرچند فیلم‌ها و سریال‌هایی با مضامین دینی و تاریخی با استفاده از روش‌های اقتباسی به نگارش و تولید رسیده است اما در این میان کمترین توجه به داستان‌های دینی شده است. داستان‌هایی که می‌توانند ضعف ساختاری آثار تولیدی را کاهش داده و بر غنای فیلم بیفزایند.

این رساله به دنبال برقراری ارتباط معقول بین ادبیات علی الخصوص داستان دینی و فیلم‌نامه نویسان است. به این روش که ابتدا نظریات، روش‌ها و اصول اقتباس از ادبیات داستانی را مطرح کرده و پس از آن به بررسی فیلم‌نامه «چهل سالگی» و چگونگی اقتباسِ داستان «پادشاه و کنیزک» از منظر ‘جفری واگنر’ می‌پردازد.

روش این مطالعه کتابخانه ای و مورد مطالعه آن  داستان ‘ پادشاه و کنیزک ‘ و فیلمانه ‘ چهل سالگی ‘ تبیین گردیده است .

آنچه در این رساله به عنوان نتیجه گیری اخذ گردیده  این است که روش ‘قیاس ‘ یا ‘ اقتباس آزاد ‘ بهترین روش برای اقتباس از داستان به فیلم‌نامه‌ است.