بررسی بافت اجتماعی-تاریخی پیدایش پاورقی

اتفاقات سیاسی-اجتماعی که در تاریخ معاصر ایران بعد از جنگ جهانی دوم رخ داد، سرآغاز فصلی بود که پای تفکرات رمانتیسم و به دنبال آن ادبیات پاورقی را به زندگی روزمره­ی ایرانیان باز کرد. قرن ۱۴ یکی از دوران­های پرتحرک ادبیات ایران است، ادبیاتی که بیشتر رویکردش اجتماعی است. اتفاقاتی که در چند دهه­ی نخست آغاز قرن ۱۴ در ایران رخ داد، زمینه­ی گسترش رمان و در کنار آن پاورقی­نویسی را فراهم آورد.

در یک برهه­ی کوتاه، تقریباً دهه­­ی ۴۰ و ۵۰ پاورقی­نویسی عملاً بر ادبیات ایران تسلط یافت و آن با توسعه­ی روزنامه­ها همراه بود.بسیاری از برخوردهای نابه­هنجار ساواک و فضای پرخفقانِ بعد از کودتای ۳۲ بسیاری را به این سو سوق داد که، خواندن به جای جنگیدن را به عنوان یکی از سرگرمی­ها بپذیرند. ازاین­رو نمی­توان پاورقی­نویسی را صرفاً، یک سرگرمیِ صرف دانست، بلکه باید آن را محصول شرایط اجتماعی خاصی دانست که یکی از مهم­ترین ابزار شناخت جامعه است.

از آنجایی که در زمینه پاورقی مطالعات زیادی صورت نگرفته، این پایان­نامه بر آن شد تا: موضوع مطالعه­ی خود را بر روی پاورقی­نویسی با رویکرد به کتاب پنجره­ی فهیمه رحیمی متمرکز کند.

پاورقی­ها داستان­های جذابی بودند که در حاشیه­ی روزنامه­ها به صورت روزانه یا هفتگی و سریالی به چاپ می­رسیدند. اما مکتب­های ادبی جدید و ورود دیدگاه­های بیرون از ادبیات به داخل ادبیات نشان داد که این آثار قابلیت بررسی روان­شناسی، جامعه شناسی، نشانه شناسی و زبان­شناسی و… را دارند.مهم­ترین موضوع پاورقی­ها مسایل عاشقانه و پلیسی بود.

از میان پاورقی نویسان می­توان به فهیمه رحیمی اشاره کرد. وی متولد ۱۳۳۱ در شهر تهران است و با تقریبأ ۳۰ اثر در این زمینه رکوردار فهرست پاورقی نویسان ایران به لحاظ چاپ و فروش می باشد.