بررسی اثرات فاکتورهای جیره‌ای و متابولیکی مرتبط با سندروم افزایش فشار خون ریوی

بررسی اثرات فاکتورهای جیره‌ای و متابولیکی مرتبط با سندروم افزایش فشار خون ریوی (آسیت) در جوجه‌های گوشتی

به منظور بررسی فاکتورهای جیره‌ای و متابولیکی مرتبط با سندرم آسیت در جوجه‌های گوشتی پژوهشی با ۴ آزمایش طراحی گردید.

 آزمایش اوّل: در این آزمایش از تعداد ۲۱۶ جوجه گوشتی بعد از ۲۱ روزگی استفاده شد. بعد از ۲۱ روزگی، ۴۵ پی پی‌ام آتنولول و لوتیروکسین در جیره و یک شاهد در دو جنس در قالب یک طرح کاملاً تصادفی، به صورت فاکتوریل ۳×۲ به اجرا درآمد. در طول دوره آزمایش تلفات ناشی از آسیت ثبت گردید و در روزهای ۴۲ و ۴۸ روزگی از ورید بال پرندگان خون گیری به عمل آمد. همچنین در ۴۸ روزگی همه پرندگان کشتار گردیدند و میزان شیوع آسیت از روی نسبت وزنی بطن راست به کل بطن‌ها محاسبه گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که اضافه کردن ۴۵ پی پی ام لوتیروکسین به جیره سبب افزایش معنی‌دار (۰۵/۰P<) در آلانین‌آمینوترانسفراز، آسپاراتات آمینوترانسفراز و آلکالین فسفاتاز خون نسبت به اضافه کردن آتنولول در جیره گردید. غلظت هورمون تری‌یدو تیرونین، درصد هماتوکریت، نسبت هتروفیل به لنفوسیت و نسبت وزنی بطن راست به کل بطن‌ها در اثر اضافه کردن لوتیروکسین نسبت آتنولول به طور معنی‌داری افزایش یافت (۰۵/۰P<). افزودن آتنولول در جیره سبب کاهش معنی دار در فشار جزئی دی‌اکسید کربن خون و افزایش معنی دار در فشار جزئی اکسیژن در ۴۸ روزگی گردید (۰۵/۰P<). در خروس‌ها نسبت به مرغ‌ها فعالیت آنزیم آلکالین فسفاتاز و درصد هماتوکریت افزایش معنی­دار یافته بود (۰۵/۰P<). تلفات ناشی از آسیت در اثر مصرف لوتیروکسین نسبت به شاهد، به طور معنی‌داری افزایش یافت. بدین ترتیب مصرف آتنولول سبب کاهش معنی دار در میزان تلفات ناشی از آسیت نسبت به شاهد گردید (۰۵/۰P<).

 آزمایش دوّم: این آزمایش دارای یک پیش آزمایش و یک آزمایش اصلی بود. در پیش آزمایش سطوح ۰، ۱۰، ۲۰، ۳۰، ۴۰ و ۵۰ میلی‌گرم در میلی‌لیتر محلول آرژنین در روز پنجم جنینی به کیسه زرده تزریق شد و یک تیمار بدون تزریق در نظر گرفته شد. در روز بیستم جنینی از سرخرگ ششی نمونه گیری به عمل آمد و غلظت نیتریک اکساید و اندوتلین ۱ در آن اندازه‌گیری شد و مشخص گردید که سطح تزریق ۲۰ میلی‌گرم در میلی‌لیتر آرژنین بالاترین غلظت نیتریک اکساید و پایین‌ترین غلظت اندوتلین ۱ را در سرخرگ ششی ایجاد می­نماید. در آزمایش اصلی در سطح ۲۰ میلی‌گرم در میلی‌لیتر آرژنین به داخل ۱۵۰ عدد تخم مرغ بارور در روز ۵ جنینی به داخل کیسه زرده تزریق شد و ۱۵۰ عدد تخم مرغ دیگر به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. بعد از تفریخ جوجه­ها تعیین جنسیت شدند و آزمایش در قالب یک طرح کاملاً تصادفی به صورت فاکتوریل ۲×۲ (شامل تزریق و بدون تزریق × خروس و مرغ) در ۴ تکرار و تعداد ۱۶ عدد جوجه در هر تکرار به اجرا در آمد. قبل از تهیه جیره‌ها مقدار اسیدهای آمینه خوراک‌ها اندازه‌گیری شد و جیره‌ها بر اساس آرژنین، متیونین و لایزین متعادل گردیدند. بعد از ۲۱ روزگی به منظور القاء آسیت دمای سالن پرورش به ۱±۱۵ درجه کاهش یافت. در روزهای ۲۱ و ۴۸ روزگی از ۲ پرنده در هر تکرار خون گیری انجام گرفت و در روزهای ۴۲ و ۴۸ روزگی به منظور نمونه‌برداری از قلب، شش‌ها و سرخرگ ششی تجزیه لاشه صورت گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که قبل از ۲۱ روزگی تنها ویسکوزیته خون و سرم در اثر تزریق آرژنین کاهش یافت اما بعد از القاء آسیت از طریق کاهش درجه حرارت نسبت هتروفیل به لنفوسیت، درصد هماتوکریت، ویسکوزیته خون و سرم و غلظت هورمون‌های تیروئیدی در اثر تزریق آرژنین به طور معنی‌داری کاهش یافت (۰۵/۰P<). غلظت نیتریک اکساید در سرم، تنها در ۲۱ روزگی در اثر تزریق آرژنین افزایش یافت (۰۵/۰P<). اما مقدار تزریق آرژنین سبب افزایش معنی‌داری در غلظت نیتریک اکساید و کاهش معنی دار در غلظت اندوتلین ۱ در سرخرگ ششی گردید (۰۵/۰P<). اثرات جنسیت بر غلظت نیتریک اکساید و اندوتلین ۱ در سرم و سرخرگ ششی معنی‌دار نبود. بالاترین و پایین‌ترین میزان تلفات ناشی از آسیت به ترتیب در تیمارهای ۱ و ۴ (بدون تزریق آرژنین-خروس و تزریق آرژنین-مرغ) مشاهده شد (به ترتیب ۸/۴۸ و ۶/۱۷ درصد).

آزمایش سوّم: این آزمایش به منظور مقایسه تزریق آرژنین با استفاده از مکمل جیره‌ای آرژنین بر مقاومت ایجاد شده ناشی از آسیت طراحی گردید. از تعداد ۳۳۶ عدد جوجه خروس گوشتی در ۵ تیمار و ۴ تکرار استفاده گردید. تیمارها شامل سطوح آرژنین جیره برابر NRC سال ۱۹۹۴ و سطوح ۵، ۱۰ و ۱۵ درصد بالاتر از توصیه NRC سال ۱۹۹۴ تیمارهای ۱ تا ۴ را تشکیل می‌داد و تزریق ۵۰/۰ سی‌سی محلول ۲۰ میلی گرم در میلی‌لیتر آرژنین در روز پنجم جنینی و پرورش جوجه‌های حاصل از آن با جیره‌ای که اسید آمینه آرژنین در سطح NRC سال ۱۹۹۴ (تیمار ۱) تغذیه کرده بود به عنوان تیمار ۵ در نظر گرفته شد. از ۲۱ روزگی به بعد به منظور القاء آسیت دمای سالن پرورش به ۱±۱۵ درجه سانتی‌گراد کاهش یافت. نتایج بدست آمده از خون گیری در روزهای ۲۱ و ۴۸ روزگی و تجزیه لاشه در روزهای ۳۵ و ۴۸ روزگی نشان داد بالاترین غلظت نیتریک اکساید در سرخرگ ششی در تیمار ۳ (۱۰ درصد آرژنین بالاتر از NRC سال ۱۹۹۴) مشاهده شد (۰۵/۰P<) و تفاوت معنی‌داری بین غلظت نیتریک اکساید در سرم و سرخرگ ششی در تیمارهای ۳ و ۵ مشاهده نشد (۰۵/۰P>). به طور مشابه، پایین‌ترین غلظت اندوتلین ۱ در تیمار ۳ مشاهده شد که تفاوت معنی‌داری بین تیمارهای ۳ و ۵ مشاهده نگردید. قبل از القاء آسیت اثرات تیمارها بر نسبت هتروفیل به لنفوسیت، درصد هماتوکریت، ویسکوزیته خون و سرم و غلظت هورمون‌های تیروئیدی معنی‌دار نبود (۰۵/۰P>). اما بعد از القاء آسیت در تیمار ۳ و ۵ درصد هماتوکریت، ویسکوزیته خون و سرم به طور معنی‌داری کاهش یافت (۰۵/۰P<). پایین‌ترین غلظت تری‌یدو تیرونین در تیمار ۳ و پایین‌ترین غلظت تیروکسین در تیمار ۵ مشاهده گردید. میزان تلفات ناشی از آسیت رابطه مستقیمی با نسبت وزنی بطن راست به کل بطن‌ها نشان داد؛ به‌طوریکه پایین بودن نسبت وزنی بطن راست به کل بطن‌ها در تیمارهای ۳ و ۵ با کاهش تلفات ناشی از آسیت در این دو تیمار وابسته بود.

آزمایش چهارم: در این آزمایش به منظور بررسی اثرات اسیدهای چرب دارای امگا ۳ بالا بر مقاومت نسبت به آسیت از تعداد ۲۰۴ عدد جوجه یک‌روزه نر در ۳ تیمار و ۴ تکرار و تعداد ۱۷ جوجه در هر تکرار استفاده شد. از چربی طیور در جیره در سطح ۵/۵ درصد (با نسبت اسید چرب امگا ۳ به امگا ۶ برابر ۲۰۱/۰) استفاده گردید. تیمارهای آزمایش شامل ۱- جیره دارای ۵/۵ درصد روغن ضایعاتی. ۲- جیره شاهد + آنتی‌اکسیدان و ۳- جیره شاهد + آنتی‌اکسیدان + ۱۰ درصد آرژنین بالاتر از مقدار توصیه شده توسط NRC سال ۱۹۹۴٫ آنتی‌اکسیدان‌های مورد استفاده شامل ویتامین E در سطح ۱۵۰ واحد بین‌المللی دی ال آلفا توکوفرول، ویتامین C در سطح ۳۰۰ میلی‌گرم در کیلوگرم، و سلنیوم آلی (سل پلکس) در سطح ۱۵/۰ میلی‌گرم در کیلوگرم بود که در قالب یک طرح کاملاً تصادفی در ۴ تکرار استفاده گردید. از ۲۱ روزگی به بعد به منظور القاء آسیت دمای سالن پرورش به ۱±۱۵ درجه سانتی‌گراد کاهش یافت. استفاده از آرژنین در تیمار ۳ غلظت نیتریک اکساید را در سرم ۴۸ روزگی افزایش داد (۰۵/۰P<). تیمار ۳ سبب افزایش معنی‌دار در نسبت هتروفیل به لنفوسیت، درصد هماتوکریت، ویسکوزیته خون و سرم و غلظت هورمون‌های تیروئیدی بعد از القاء آسیت گردید. بررسی شاخص‌های تنش اکسیداتیو در خون و بافت کبد نشان داد که افزودن آنتی‌اکسیدان در جیره در تیمارهای ۲ و ۳، شاخص‌های تنش آنتی‌اکسیدانی را کاهش داده است. همچنین ضریب تبدیل، غلظت هورمون‌های تیروئیدی و فعالیت آنزیم گلوتامات دهیدروژناز در تیمار ۳ بالاتر از سایر تیمارها بود که نشان دهنده بالاتر بودن نرخ متابولیسم در تیمار ۳ است. بررسی تلفات ناشی از آسیت نیز نشان داد که بالاترین میزان تلفات در تیمار ۳ مشاهده شده است. اگرچه افزودن آرژنین در تیمار ۳ غلظت نیتریک اکساید را افزایش داده است، اما افزایش نرخ متابولیسم به وجود آمده در این تیمار نتوانست تلفات ناشی از آسیت را کاهش دهد. تغذیه جنینی آرژنین نسبت به اضاه کردن آرژنین در جیره با کارایی بالاتری سبب ایجاد مقاومت نسبت به آسیت می­گردد.