بررسي كاني شناسی و ژئوشيمی کانسنگ های لاتريتي داش آغل

بررسي كاني شناسی و ژئوشيمی کانسنگ های لاتريتي داش آغل (شرق بوکان- استان آذربایجان غربی)

نهشته لاتریت داش­آغل در فاصله ۲۰ کیلومتری شرق شهرستان بوکان، جنوب استان آذربایجان غربی (شمال غرب ایران)
واقع می­باشد. این نهشته به صورت لایه­ها و عدسی­های منفصل چینه­سان در مرز بین دولومیت­های سازند الیکا (تریاس) و
ماسه­سنگ­های سازند شمشک (ژوراسیک) توسعه یافته است. آنالیزهای پراش پرتوX  نشان می­دهند که کانسنگ­های لاتریتی در این نهشته از کانی­شناسی نسبتاً ساده­ای برخوردار بوده و شامل کانی­های هماتیت، گوتیت و کائولینیت به عنوان فاز­های اصلی همراه با
فاز­های فرعی نظیر کلریت، مونت­موریلونیت، ایلیت، بوهمیت، کوارتز، روتیل و پیریت می­باشند. بر طبق ملاحظات سنگ­نگاری، چنین استنباط می­شود که کانسنگ­ها طبیعت چند چرخه­ای داشته و تکامل آنها تا حد زیادی بوسیله عملکرد فرایند­های دیاژنتیک و
اپی­ژنتیک تحت تاثیر قرار گرفته است. بر اساس داده­های شیمیایی، کانسنگ­های این نهشته به سه تیپ، (۱) فریت، (۲) فریت کائولینیتی و (۳) کائولینیت بوکسیتی قابل طبقه­بندی هستند. بررسی ضرایب همبستگی و الگو­های توزیع عناصر در یک نیمرخ انتخابی دلالت بر نقش مؤثر عناصر Al و Si در توزیع و تمرکز عناصری نظیر Cr، Sc، Ba، Cs، Ga، Hf، Nb، Ta، Th، و REEs در
کانسنگ­ها دارد. توزیع ناموزون عناصر نادر خاکی در نیمرخ مورد مطالعه منشاء نابرجا را برای نهشته نشان می­دهد. نتایج بدست آمده از مطالعات زمین­شیمیایی پیشنهاد می­کنند که رفتار عناصر در طی توسعه کانسنگ­ها تابعی از عواملی چون تغییر در شیمی محلول­های هوازده کننده (pH و Eh)، مکانيسم­ آهن­زدایی- آهن­زایی، جذب سطحی، روبش توسط اکسیدها و هيدروكسيدهاي فلزی، شدت لاتریت­زایی، حضور در فازهای مقاوم در برابر هوازدگی، و تثبیت در فازهای نئومورف می­باشد. بررسی­های زمین­شیمیایی بیشتر ثابت می­نمایند که توزیع و تثبیت عناصر نادر خاکی در کانسنگ­ها توسط کانی­های رسی (کائولینیت، کلریت، مونت­موریلونیت، و ایلیت)، بوهمیت، روتیل، زیرکن، سریانیت، باستنازیت، و زینوتایم صورت گرفته است. الگوی توزیع REEs به هنجار شده به کندریت، تفریق LREE­ها از ­HREEها و همچنین آنومالی منفی ضعیف برای Eu را در طی لاتریت­زایی نشان می­دهند. بررسی بي­هنجاري­های Eu و Ce آشکار می­سازند که شدت لاتریت­زایی به طورمستقیم به افزایش pH آب زهکشی شده، تغییرات Eh و نوسانات سطح سفره آب زیرزمینی مرتبط است.